ጦቢያ

  (ሰኔ ፲፱፻፺፯ ዓ. ም.)   በ፲፱፻፹፫ ዓ.ም. ብዙ ሆነን ከአሰብ ተሰድደን በጅቡቲ በኩል ለማለፍ ስንሞክር የፈረንሳይ ወታደሮች አንድ ሜዳ ላይ አገቱን። እጅግ በጣም ሐሩር ስለነበር ከመንገላታት ጋር አንዳንዶቻችን በብርቱ ታመን ነበር። ከፊት ለፊቴ ቆሞ በጠላትነት አይን እያየ፣ በመሣሪያው እያስፈራራ፣ አንዳንዴም እየገፈተረ፣ መተላለፊያ የሚከለክለኝን ወጣት ፈረንሳዊ እያየሁ በሃሳብ ሰመጥኩ። እኔን የሚመስሉ ዘመዶቸ በሚኖሩበት መሬት እንዳላልፍ ከፈረንሳይ አገር መጥቶ ከለከለኝ ። መሰደዴ ደግሞ እሱን የሚመስሉ ሰዎች ባዘጋጁት ውጥን ነው። ይህ ወጣት ከሩቅ አገር መጥቶ በሰፈሬ እንዳላልፍ የከለከለኝ በጠማማ መንገድ ከሚሄድ ባለጠጋ ያለነውር የሚሄድ ደሀ ይሻላል ተብሎ እንደተጻፈው አባቱ ከሩቅ አገር መጥተው በአራጣ ብዛትና በቅሚያ የአባቴን ስለወሰዱ አይደለምን? ታዲያ ይህ ፈረንሳዊ ካባቱ አንድ ጊዜ ባገኘው አስነዋሪ ትርፍ ምክንያት የሱ ልጅ ከሩቅ አገር መጥቶ የሰው መብት ከልካይ፤ የኔ ልጅ ደግሞ በራሱ ሰፈር መብቱ የተዋረደ መሆኑ አይደለምን? ብየ አሰብኩ። ብዙ ሰው እንደዚህ አለማሰቡ መልካም ሆነ እንጂ ነገሩ መንፈስን የሚያውክ ነገር ነው። ከዚህ በሁዋላ ብዙወችን ነገሮች ሳያቸው ስለማናውቀው ነው እንጂ እኛ ፈልገን የምናመጣው የስብእና ውርደት በብዙ መልክ እንዳለ ተገነዘብኩ። እባካችሁ አገራችን ውስጥ ያለውን መንግሥት ቀይሩልን ብሎ ሌሎችን አገሮች ደጅ መጥናት እራሱ ውርደት ነው። በአገር ውስጥ፣ በቤተመንግሥቱ፣ በየመንገዱ፣ በየምግብ ቤቱ፣ በየመጠጥ ቤቱ፣ በየህዝብ አገልግሎት ተቅዋሙ የውጭ አገር ሰው ሲከበር ኢትዮጵያዊ ግን በኢትዮጵያውያን ዘንድ ተንቆ ማየት ውርደት ነው። ከኢትዮጵያዊ አዋቂወች ወ...

የምር፤ “የህይወት ጥቅሙ ምንድነው?”  መቼም የማይሞት ሰው የለም ****************************** “በመልካም ስራው ሲታወስ ይኖራል” እንዳትሉ። ከሞተ በኋላ ታሪኩ ቢነገር መቼ ይሰማና! “ስምና ስራ ከመቃብር በላይ ነው” እንዳትሉ። ከሞተ በኋላ አድናቆትና ክብር ምን ሊረባው! “ድንቅ ስኬታቸው ዘላለማዊ ናቸው” አትበሉ። ከሞት በኋላ ምንም ነገር ትርጉም የለውም! ጀግኖች፤ በህይወት እያሉ ነው በመልካም ስራና በድንቅ ስኬት ዘላለማዊነትን ያጣጣሙት! የድፍረት አባባል እንዳይመስላችሁ። ርዕሱ ላይ፤ “የማይሞት ሰው የለም” ብዬ ስፅፍ፤ ... ዝግንን ብሎኛል። የተለመደ አባባል ስለሆነ፤ ብዙውን ጊዜ ያን ያህልም ስሜት ላይሰጣችሁ ይችላል። “ህይወት አላፊ ነው” ይባላል - እንደ ዋዛ። አንዳንዴ ግን፤ “የማይሞት ሰው የለም” ብላችሁ ስትናገሩ ወይም ስትሰሙ፤ ...የምር ውስጣችሁ ድረስ ጠልቆ ይሰማችኋል - ሰውነትን የሚያስፍቅ ሸካራ ስሜት። ሳይበርዳችሁ... ቆዳችሁ ተሸማቅቆ ፀጉራችሁ ይቆማል። እስከ ዛሬ ያካበታችሁት እውቀትና ችሎታ፤ የሰራችሁትና ያፈራችሁት ነገር ሁሉ፤ ለወደፊት ያሰባችሁትና ያቀዳችሁት ሁሉ፤ የምታፈቅሩትና የምትሳሱለት፤ የሚያስደስታችሁና የሚያጓጓችሁ ነገር ሁሉ... ድንገት ትርጉም ሲያጣ ይታያችሁ። የምን ማየት! ከሞት በኋላ አንድ አፍታ ለማየትም እንኳ እድል የለም። ዛሬ አለሁ፤ ነገ የለሁም። ... አለቀ፤ እስከ መቼውም የለሁም። ለሞተ ሰው፤ “ከዚያ በኋላ....” የሚባል ነገር የለም። “ከዚያ በፊት... ከዚያ በኋላ” ብሎ ሊያስብና ሊናገር አይችልም። ጨርሶ የለማ። በቃ፤  ብን ብሎ ድንገት ጥፍት... ባዶ... ። ታዲያ የህይወት ትርጉም ምንድነው? ሰው ቢሞትም፤ “ከዚያ በኋላ...” የ...

የ”ሀለሐመ” ፊደል ገበታ ፈጣሪ ማነው? ተስፋ ገብረስላሴ ********** ከዛጉዬ ስርወ መንግስት በኋላ ግዕዝን ተክቶ ለንግግርና ለፅሁፍ ማገልገል የጀመረውና “የመንግስት የስራ ቋንቋ” የሆነው አማርኛ፤ ግዕዙን የፊደል ገበታ የቀረፀው ማንና መቼ እንደሆነ ለማወቅ ጉጉት እንደፈጠረው ሁሉ የአማርኛው “ሀለሐመ” የሚለውም እንዴት፣ መቼና በእነማን ተፈጠረ ብሎ መጠየቅ አጓጊ ነው፡፡“የፊደል ገበታ አባት” የሚል ቅፅል መጠሪያ ያገኙት ተስፋ ገብረስላሴን የህይወትና የስራ ታሪክ የሚያስቃኘው መፅሃፍ፤ ስለአማርኛ የፊደል ገበታ ፈጣሪዎች ማንነትና ዘመን ማብራሪያ ባይኖረውም፣ ባለታሪኩ በመጀመሪያ በብራና ላይ በእጃቸው እየፃፉ፣ በመቀጠልም በማተሚያ ቤት ማሽን እያባዙ ለህዝብ እንዲደርስ ያደረጉት “የአማርኛ የፊደል ቅርፅ በወቅቱ በእንጦጦ ማርያም፣ በባዓታ ለማርያምና በመካነየሱስ ስላሴ አጥቢያዎች እንዲሁም በገጠር አብያተ ክርስትያናትና በገዳማትና በዋሻዎች ብቻ ተወስኖ” እንደነበር መረጃ ይሰጣል፡፡ ይህ ፍንጭ አጥኚዎች የፊደል ገበታውን በእነዚህ ተቋማት ያኖረውስ ማነው ብለው እንዲጠይቁ የሚያግዝ ጥቆማ ነው፡፡ ለ100 ዓመት ሴተኛ አዳሪዎች ያልተለዩት መንደር ተስፋ ገብረስላሴ በ1909 ዓ.ም የ15 ዓመት ልጅ ሆነው ከትውልድ መንደራቸው ወደ አዲስ አበባ ሲመጡ ያረፉበት መንደር አራት ኪሎ ነበር፡፡ በዚያ ዘመን ከአራት ኪሎ መንደሮች አንዱ በሆነው “እሪ በከንቱ ደንበኛ መጠጥ ቤቶችና ጥሩ ጥሩ ሴተኛ አዳሪዎች የሚገኙበት የከተማይቱ ደማቅ አካባቢ ፤አዝማሪና ሸላይ የማይታጣበት የቆንጆዎች መቀጣጠሪያ ነበር” ይላል በመፅሃፉ ገፅ 29 የሰፈረ መረጃ፡፡ የፓርላማ ማስፋፊያና የባሻ ወልዴ ችሎት መንደር ለዳግም ልማት ባይፈርስ ኖሮ...

"ዳኙ ገላግለን"  1945-2005 ‹‹ዳኙ ሊመታ ነው፤ ዳኙ ገላግለን . . . ወይኔ ዳኙ አ - ገ - ባ -፤ ደንሶ አገባ ዳኙ፣ ቀኝ አሳይቶ ግራ፣ ግራ አሳይቶ ቀኝ በጣም አስደናቂ ግብ ነው . . . ›› ትንፋሹ ቁርጥ ቁርጥ እያለ ደስታና ሲቃ፣ ስሜትም በተቀላቀለበት ድምፀት ታኅሣሥ 17 ቀን 1980 ዓ.ም. ያስተጋባው ታዋቂው የስፖርት ጋዜጠኛ ደምሴ ዳምጤ ነበረ፡፡ ኢትዮጵያ ያዘጋጀችውን 15ኛው የምሥራቅና መካከለኛው አፍሪካ ዋንጫ ከ25 ዓመት በፊት ያገኘችበትን ድል በራዲዮ ሞገድ አሳብሮ ድምፁን፣ እስትንፋሱን ያሰማው ጋዜጠኛ ደምሴ ትናንት ነበር፣ ዛሬ ግን የለም፣ ከአፀደ ሥጋ ተለየ፤ አረፈ፡፡ በኢትዮጵያ ስፖርት ጋዜጠኝነት ታሪክ ሁነኛ ሥፍራ ያለው ደምሴ፣ የስፖርት ዜናዊነቱን የጀመረው ምሥራቃዊቷ ድሬዳዋ ከተማ በአማተርነት እየዘገበ ወደ አዲስ አበባ መላክ በጀመረበት ጊዜ ነው፡፡ በተለይ በኢትዮጵያና ብሥራተ ወንጌል ሬዲዮ ጣቢያዎች፣ በኢትዮጵያ ቴሌቪዥንም ጋዜጠኛና ‹‹የስፖርት ፋና›› ጋዜጣ መሥራች ከነበረው ታላቁ ጋዜጠኛ ሰሎሞን ተሰማ ጋር ቅርበት ስለነበረው ከድሬዳዋ የሐረርጌን ስፖርታዊ እንቅስቃሴ እየዘገበ ይልክ ነበር፡፡ ኢትዮጵያ 10ኛውን የአፍሪካ ዋንጫ ካስተናገደችባቸው ከተሞች አንዷ ደምሴ ዳምጤ የነበረባት የኖረባት ድሬዳዋ የእግር ኳስ ዘገባ ትሩፋት ያቀረበባትም ነች፡፡ ለአገሪቱ ስፖርት ዕድገት በተለይም እግር ኳሱ እንዲያብብ በሙያው ያደረገው ጥረት ኢትዮጵያውያን ተጫዋቾች ክሂላቸው ከማንም እንደማያንስ በማንፀባረቅ ነበር፡፡ በ1970ዎቹ መጨረሻና በ80ዎቹ መጀመርያ ጎልተው ወጥተው የነበሩት እነሙሉጌታ ከበደ፣ ሙሉጌታ ወልደየስ፣ ገብረመድኅን ኃይሌን ሲያወድስ ገጣሚ ሆኖ በመገኘት ነበር፡፡ ‹‹የምን ማ...